Ekonomia i gospodarka
- Bank centralny jest instytucją państwową, która zajmuje się emisją pieniądza i prowadzeniem polityki pieniężnej kraju. Najważniejszym zadaniem banku centralnego jest dbałość o wartość pieniądza i stabilność cen, czyli przeciwdziałanie narastaniu inflacji. W Polsce te funkcje pełni Narodowy Bank Polski (NBP)
ZDJĘCIE BUDYNKU
- Deflacja to długotrwały spadek przeciętnego poziomu cen. Deflacja jest przeciwieństwem inflacji.
- Inflacja jest to trwały wzrost poziomu cen. Mierzy się ją przy pomocy stopy inflacji, która wyraża procentowo jak szybko zwiększa się poziom cen w danym czasie, np. wzrost cen w lipcu o 10% miesięcznie oznacza, że są one przeciętnie o 10% wyższe niż w czerwcu (stanowią 110% poziomu cen w czerwcu).
- Kurs walutowy to cena waluty obcej podana w walucie krajowej, czyli kurs walutowy podaje ile jednostek pieniędzy krajowych trzeba wydać, aby zakupić jednostkę waluty obcej.
- Rada Polityki Pieniężnej (RPP) podejmuje decyzje w sprawach polityki pieniężnej Narodowego Banku Polskiego. RPP ustala corocznie założenia polityki pieniężnej.
- Stopa procentowa jest to cena, którą płaci się za pożyczenie kapitału na określony czas. Koszt ten wyraża się zazwyczaj jako procent od pożyczonej sumy, mierzony w ujęciu rocznym (tzn. gdyby suma została pożyczona – i zwrócona – dokładnie po roku). Jeśli ktoś pożycza pieniądze na krótszy okres, to zapłaci jedynie część tej sumy.
- Budżet państwa stanowi najważniejszą część dochodów i wydatków sektora finansów publicznych. Jest to roczny plan dochodów i wydatków instytucji rządowych, nazywany też często planem finansowym państwa. Budżet państwa uchwalany jest corocznie przez parlament w formie Ustawy Budżetowej.
- Deficyt budżetowy to różnica pomiędzy dochodami budżetu państwa, a wydatkami odnotowanymi w danym roku. Jeśli wydatki przekraczają dochody, mamy do czynienia z deficytem budżetowym, jeśli dochody przekraczają wydatki – z nadwyżką. Występowanie deficytu budżetowego oznacza, że rząd wydaje więcej pieniędzy, niż ma dochodów.
- Ekonomia jest nauką, która zajmuje się działalnością pojedynczych osób, grup i całych społeczeństw, skierowaną na osiągnięcie określonych celów – głównie w odniesieniu do produkcji dóbr. Cele te można osiągnąć w różny sposób, zaś ekonomia bada jak do nich dążyć najmniejszym kosztem. Innymi słowy, ekonomia to nauka o tym, jak ludzie wytwarzają i dzielą dobra.
- Makroekonomia jest dziedziną ekonomii, która zajmuje się gospodarką jako całością. Jej celem jest zrozumienie pełnego obrazu funkcjonowania gospodarki. Makroekonomia stara się więc odpowiedzieć na pytania:
• W jaki sposób społeczeństwo wytwarza dobra?
• W jaki sposób je dzieli?
• W jaki sposób działanie rządu i banku centralnego, czyli polityka gospodarcza, może wpłynąć na stan gospodarki?
- Mikroekonomia jest częścią ekonomii, która zajmuje się ludzkimi zachowaniami i wyborami w odniesieniu do względnie małych podmiotów, takich jak gospodarstwa domowe, firmy, gałęzie przemysłu lub pojedyncze rynki. Dziedzina ta bada, w jaki sposób ludzie dokonują wyborów:
• Co konsumować, czyli jakie dobra zakupić, przy ograniczonych zasobach, aby osiągnąć maksymalną użyteczność, czyli zadowolenie z konsumpcji ?
• Co produkować, czyli jakie dobra wytwarzać i w jakiej ilości, po to by osiągnąć maksymalny zysk?
- Eksportem nazywamy wyprodukowane w kraju towary i usługi, które zostały sprzedane za granicę.
- Import polega na zakupie towarów i usług wyprodukowanych za granicą w celu zużycia ich w kraju.
- Produkt krajowy brutto (PKB) stanowi sumę wartości wszystkich finalnych towarów i usług wyprodukowanych na terenie kraju w ciągu określonego czasu (zazwyczaj w roku).
- Akcja jest instrumentem finansowym, który daje prawo do własności części przedsiębiorstwa, nazywanego spółką akcyjną. Posiadacz akcji danej firmy jest właścicielem tej firmy w takiej części, jak duży jest udział posiadanych przez niego akcji w całości akcji firmy, np. jeżeli akcjonariusz posiada 100 akcji w spółce, która wydała ich 1 milion, to jest właścicielem jednej dziesięciotysięcznej części firmy (1/10 000, tj. 0,01% akcji).
- Giełda jest rynkiem, na którym sprzedaje się i kupuje aktywa finansowe lub inne towary. Giełda jest rynkiem zorganizowanym na zasadzie aukcji – nabywcą staje się ten, kto w momencie dokonania transakcji jest gotów zapłacić najwięcej za przedmiot notowań.
ZDJĘCIE GPW
- Skarbowe papiery wartościowe to aktywa finansowe, których emitentem jest Skarb Państwa. Do skarbowych papierów wartościowych należą bony skarbowe i obligacje skarbowe.
- Podaż to ilość towarów i usług, która przy danej cenie oferowana jest do sprzedaży przez producentów.
- Popyt to ilość towarów i usług, które przy danej cenie pragnie nabyć kupujący.
- Mianem szarej strefy (lub gospodarki nieformalnej) określa się tę część produkcji, która odbywa się w sposób niezarejestrowany i często nielegalny, bez opłacania należnych podatków i opłat na rzecz państwa.
- Globalizacja jest to proces, który polega na tworzeniu gospodarki na całym obszarze Ziemi, dla którego granice państw czy bloków gospodarczych nie mają już podstawowego znaczenia. Jego warunkiem jest usuwanie barier dla wymiany i produkcji dóbr i usług, przepływów kapitału i ludzi.
- Kryzys walutowy to silny spadek kursu walutowego, połączony z zachwianiem ogólnego zaufania do pieniądza i polityki gospodarczej kraju. W pierwszej kolejności, efektem kryzysu jest dewaluacja waluty krajowej i wzrost inflacji, a w drugiej –wzrost bezrobocia.
- Euro jest wspólną walutą krajów Unii Europejskiej. Dotychczas wprowadziło ją u siebie 17 krajów.
- Banki komercyjne to instytucje powołane do przyjmowania depozytów i udzielania kredytów.
- Fundusze emerytalne to instytucje sektora finansowego, których zadaniem jest zapewnienie swoim uczestnikom dochodów na emeryturze w formie comiesięcznych wypłat aż do chwili śmierci.
(opracowano na podstawie Słownika Ekonomicznego http://www.nbportal.pl/pl/np/slownik)
